2nd Voice of the Youth

New Champion Orator Declared 

February 28, 2012

From more than 600 high school participants nationwide down to 12 young orators during the finals, Karl Ckristian A. Cruz of Saint Mary’s College of Tagum in Tagum City, Davao del Norte, emerged as the National Champion of the 2nd Voice of the Youth — National Oratorical Competition (VOTY) on February 27, 2012 at the Carlos P. Romulo Auditorium, RCBC Plaza, Makati City.

Spearheaded by the Department of Education (DepEd), National Youth Commission (NYC), and STI Foundation together with the STI network of schools, the VOTY is an advocacy that aims to develop critical thinking and English communication skills among the youth today.

The 12 finalists, already winners in their own right after winning the divisional and cluster levels of the competition, delivered their prepared speeches themed "Rediscovering Filipino Values: I See. I Act. I Advocate." to a distinct panel of judges composed of Mr. Leon Flores III, Chairman and Executive Officer of NYC; Mr. Teodoro Locsin, Jr., broadcast journalist; Dr. Francisco Benitez, President, Philippine Women’s University (PWU); Dr. Patricio Lazaro, a former Speech and Drama professor, University of the Philippines-Diliman (UP); and Ms. Yasmin Nuguid, Literature Coordinator, St. Scholastica’s College, High School Department.

More than 1.5 million pesos worth of prizes were given away. In his winning piece, Karl Ckristian stressed that values are ideas and beliefs that determine a person’s being, which never change. By eloquently expressing his conviction, he impressed the audience and the panel of judges, and won the competition, taking home PhP100,000 in cash. His school also won PhP800,000 worth of computer laboratory package while his coach, Ms. Joan Lanciola, received a CANON EOS 1100 DSLR camera.

1st runner-up Patricia Rianna C. Angeles was very persuasive on convincing Filipinos to be proud of their heritage. She explained that the Filipinos are unique thus Filipino values must be imbibed, practiced, and passed on to the next generation. Patricia Rianna went home with cash worth PhP50,000 and her school, Integrated Montessori Center in Taguig City, Metro Manila got PhP400,000 worth of speech laboratory package. Her coach, Mr. Orlando Pascual also took home an ACER Aspire One Netbook.

2nd runner-up, Zarina Joyce S. Mojica talked about the importance of the values of bayanihan and damayanas awe-inspiring spirits of communal unity, and our love for one another as a family and as a nation. She received PhP25,000 for herself and PhP200,000 worth of audio-visual equipment package for her school, Col. Lauro D. Dizon Memorial National High School in San Pablo City, Laguna and her coach, Mr. Dennis Lacsam received an AOC 24-inch LED TV.

"I would like to extend my warmest congratulations and deepest appreciation to those who made the 2nd Voice of the Youth National Oratorical Competition a remarkable success! The judges have commended the superior talents of the participants as well as the well ran competition. Even now, we are looking forward to next year's VOTY." shares Monico V. Jacob, STI Foundation President.

Apart from the jam-packed 400-seater RCBC auditorium, the 2nd Voice of the Youth National Oratorical Competition was also witnessed live nationwide through web streaming athttp://eradioportal.com/stistream.asx.

Here is Zarina Mojioca's winning piece written by her mentor Mr. Dennis Lacsam of Col. Lauro Dizon Memorial National High School

Rediscovering Filipino Values: I see, I act, I advocate 

When I was barely ten, every time my sexagenarian late grandmother redundantly narrated her everlasting romantic story on how she was courted graciously and decently through an old Filipino courtship “Harana” by my well-mannered grandfather, I must admit that some part of my being was unconvinced with her self-righteousness. At times, I thought that her out-of-date chronicle was only her way of telling that she was indeed a woman to admire. But as I grow up, whenever I think over on how she managed to maintain her demure and self-effacing Maria Clara character all throughout her grown-up years, and pass these old-fashioned qualities to all of her daughters, I have to confess that I felt a sense of self-respect and gratification because I compassionately believe that I am what I am today for I was honed and nurtured by my beloved mother through the image of my modest grandmother.

To our distinguished board of judges, beloved school heads, teachers, parents, friends, ladies and gentleman, a pleasant afternoon to all of you.

I started my speech with reverence to my grandmother’s conservative way of living for I want all of you to picture the scenario when she was still a teenager during the World War II where women were looked upon as epitomes of virtue that truly deserved to be placed on the “pedestal of male honor”.  A commendable reputation every woman would be thankful for contrary to what have been reported nowadays in the Internet and other forms of media that Filipinas are maliciously being viewed as mail order bride services or as “sex kittens” that would make good wives for older Western men.

I stand before you today as one among you, a private citizen and an ordinary student who doesn’t have enough authority and influence in our society. But I speak before you today, as someone who has an unfathomable faith in the time-honored Filipino values – someone who believes that we Filipinos have so much potential for greatness and deserve a beautiful country and a bright future in our own land.

Yes, it is certainly interesting to note that we, today’s youth is truly a unique breed for we hungrily embraces change, excitedly explores innovations and fervently achieves breakthroughs. But let us examine ourselves. What values are ascribed to many of us today? It is so depressing to note that in these modern times, as our intelligence continuously progresses our redeeming values incessantly deteriorates. The positive and encouraging virtues of humility, integrity, love and compassion taught by our venerable ancestors have been replaced with unkind hypocrisy, arrogance and disapproving behavior towards people. What makes them worst is that these damaging philosophies were done deliberately not to gain respect but to attain dominance or control in the eyes of the public.

Friends, what is being asked of us today are to become good Filipinos, to become good citizens through small acts everyday. We must start planting small seeds of patriotism in our hearts and minds by rediscovering our utmost treasured traditional intrinsic worth. Let us all be persistent in practicing good deeds to one another for according to the late American President Benjamin Franklin “The people’s habits will determine the destiny of their nation.” If all of us could learn to do this, we could become the greatest generation of Filipinos in our history. Always remember that what will make our country beautiful is not economics, but love for one another in the concept of one family as a people and one family as a nation. These are “bayanihan” and “damayan” in true forms, awe-inspiring spirits of communal unity to achieve a particular objective.

Folks, the maladies concerning the deterioration of our positive value system as Filipino are only a drop of water in the widespread ocean. But, if allowed to worsen into fatalism, these admirable characteristics that have been the envied of many can hinder initiative and stand in the way of progress. We have to be aware that our submissiveness with the problems concerning with the weakening of our principles and ethical standards mean accepting that we are ready to face whatever ill-fate is coming in our way.  

Ladies and gentlemen, let us all understand that “pakikisama” may mean amiability and teamwork, which is helpful; but it can also mean conspiracy if only to protect group integrity, which is harmful. Likewise, “paggalang” or veneration is valuable if one reveres merit or respects each others’ ideology and rights, but becomes destructive if it leads to blind traditional values of the questioning impulse.

Today, as we campaign and struggle for the rediscovering our positive moral values as Filipinos, let this meaningful reminder from an unknown author becomes our guiding principles in life “Watch your thoughts, they become words. Watch your words, they become actions. Watch your actions, they become habits. Watch your habits, they become your character. Watch your character, it becomes your destiny.”

May we all be a true Filipino in thought, in word, and in deed for it is a pre-requisite to the realization of leading a healthy life with dignity.

Again, a pleasant afternoon to all of you

Seven Lakes: San Pablo City’s Immeasurable Treasures

In the evening of March 15, 2008, GMA 7’s Sine Totoo aired a shocking eye-witness documentary entitled “Alaga” about the deadly parasites known as schistosomiasis that plagued the river and killed the townsfolk of Trento, Agusan del Sur. In that dreadful, deplorable, and disgusting exposure, Kara David, the host of the program interviewed the residents – mother, father, and children all with yellowing eyes and skin and stomachs that rival of those women seven months pregnant. Some of them could no longer stand nor speak while others simply awaited death because of the life-threatening disease. For the said network, the revelation was another milestone because that unforgettable episode brought them as Finalist in the prestigious New York Festivals. But for millions of TV aficionados who have been shocked by the story, it was indeed alarming and tremendously upsetting.

Ladies and gentlemen, a pleasant afternoon to all of you.

I started my speech with that disturbing eye-opener for I want all of you to picture the tragic scenario. Just try to imagine if that same phenomenon will happen to our most treasured seven lakes, which we, San Pableños, consider as our enormous sources of life and livelihood, without uncertainty, survival in this city for majority of inhabitants would be in extreme jeopardy.

Friends, maintaining clean and safe water in our rivers, lakes and oceans remain one of our utmost national and global challenges and responsibilities. It is heartrending to know that over the recent decades, uncontrolled population growth, deforestation, land conversion, intense fisheries, rapid industrialization and urbanization had produced massive changes in our bodies of water and its watersheds. Many of us have unfortunately lost respect and apprehension for water and Mother Nature. Water, the lifeblood of human race, has been abandoned and contaminated to the limits.

In the local scene, DENR reported that none of the country’s 158 major rivers was clean enough to drink in their natural flowing state. Of the 421 rivers in the country, 50 were considered biologically dead. And, only horrible creatures that cause diseases could be found in these rivers due to their rotten condition.

Just recently, massive fish kills in lakes Taal, and Talisay in Batangas and Sebu, in South Cotobato due to high concentration of nitrite and ammonia, toxic substances found in animal wastes from local piggeries and factories have been reported. According to the distressing news, the sight of colossal dead and floating fish left not only local fishing community but the entire nation dumbfounded. It is so depressing to know that the lakes that are home to teeming water creatures have become a dumping ground of man’s toxic wastes.

Friends, even though the said catastrophic occurrence did not happen in our renowned seven lakes, we don’t need to express amusement and gratefulness because according to studies, our lakes are also threatened by human intervention and exploitation, most especially Lake Sampaloc, which is located right at the center of the metropolis. Quite a lot of illegal settlements, prohibited fish pens, commercial and business infrastructures on the shoreline have proliferated on some of the lakes causing increased pollution and severe environmental problems.

Ladies and gentlemen, we can do something about this problem. If the government has its role in preserving our lakes, then we must also have our own. We have to be aware that our passivity with the problems concerning with our lakes means accepting that we are ready to face whatever ill-fate is coming in our way. Let us all work hand in hand in various ecological conservation efforts by giving primary importance to the environment-related problems.

Folks, let us all keep in mind that our majestic seven lakes are not only eye-catching tourist destinations for it also supports a multitude of beneficial uses. Thousands of fishermen and their families depend on it for livelihood, and a thriving fishpen industry in our lakes contribute approximately thousand metric tons of fish annually to the fish supply of our city and nearby provinces. The water resources of the lake, as well as the tributaries that drain into it, are sometimes used for irrigation, power generation, recreation, domestic water supply, and a navigational lane to a thriving water transport industry that serves the lakeshore communities.

The hard lessons of history are clear; a nation that fails to plan intelligently for the development and protection of its precious waters will be condemned to wither because of its shortsightedness. Let us all be ecologically sensible. We still have time to do something about this problem before it is too late. The protection, preservation, rehabilitation and sustainable development of our lakes are actions of general interest. It is a pre-requisite to the realization of leading a healthy life in human dignity.

Ladies and gentlemen, we need an intelligent and compassionate approach to solve the problem from all sides. We have lot of ways to meet our energy needs. We must educate the people, we should require the scientists to create new technologies, we ought to oblige the engineers to generate the networks, and we should strengthen every resident of this city to be aware of how precious our lakes are. We must understand that everybody has to be involved in a very firm and assertive way. Each one must treat the lakes as the most important things in the world, the most valuable natural resources.

My dear San Pableños, it is indeed true that Sampaloc, Bunot, Palakpakin, Kalibato, Mohicap, Yambo and Pandin popularly known as the Seven Lakes of our city are our most indispensable resources but we have to bear in mind, that these heavenly possessions will be gone instantly if we continue to think of them as commodity and not as necessity.

Today, as we campaign and struggle for the preservation of our lakes for the future of San Pablo, let this meaningful reminder from a Native American Proverb becomes our guiding principle in life. “We do not inherit the earth from our ancestors, we borrow it from our children”.

Anomalya sa KawikaADS 2011

Sa mga bumubuo ng KawikaADS,

Sa kauna-unahang pagkakataon, ay bumaba ang respeto ko sa Uniberisdad ng Pilipinas na sa mahabang panahon ay kinilala ko bilang pinakamahusay na paaralan sa buong bansa.

Sa tootoo lang, hindi ako pinatulog ng dismaya sa naganap na KawikaAds Sabayang Pagbigkas. Hindi dahil sa hindi ang aming paaralan ang nagwagi kundi dahil sa maling diskarte at pamamalakad na ginawa ng inyong organisasyon sa ginanap na patimpalak. Wala sa hinagap na darating ako sa punto na magsusulat ng sentimyento dahil hindi ko ito nakagawian sapagkat alam ko na iba-iba ang panlasa ng manonood at mga hurado kaya nga may sinusunod na pamantayan. Ipinabatid ko na sa simula't simula pa sa aking mga estudyante na hindi ibig sabihin na kapag sila ay natalo ay hindi sila magaling. Maaring hindi lamang sila pumasa sa panlasa ng isang partikular na inampalan. Idagdag pa na nakatatak na sa puso at isip ko ang katotohanang ito sapagkat ako, na palagiang nakukuhang inampalan sa iba't ibang paligsahan pangkomunikasyon ay nakaranas nito dahil sa maraming pagkakataon ay nag-iiba-iba ang desisyon namin ng aking mga kapwa hurado. At ito ay iginagalang ng bawat isa. Ang mahalaga ay sinunod namin ang tuntunin at dikta ng aming kunsyensya.

Walang duda na napakagaling ng nagkampyong pangkat sapagkat bilang mambibigkas, tagapaglikha ng mga pyesa at nagtuturo ng iba’t ibang sining ng komunikasyon sa mga kumpetisyong pampaaralan, pandibisyon, panrehiyon at pambansa ay napukaw nila ang aking kamalayan sa mahusay nilang pagtatanghal. Hindi matatawaran ang ginawa nilang pagpapalutang ng damdamin sa pamamagitan ng pinagsama-samang boses, galaw, sayaw at iba pa. Kung itinanghal man silang kampyon sa kabila ng mga pagdududa, alegasyon o paratang ng pandaraya ay hindi nila iyon kasalanan sapagkat ibig sabihin nito ay pinayagan ninyo itong mangyari.Lagi n'yong tatandaan na sa anumang timpalak bigkasan, mapa-indibidwal o pangkatan man (pagbigkas ng tula, talumpati, sabayang pagbigkas, jazz chants, masinining na pagkukwento, debate, balagtasan atbp.) ang mekaniks o mga alituntunin ng kumpetisyon ang pinakamahalaga sa lahat sapagkat ito ang unang magiging basehan ng pagsali.

Hindi siguro lingid sa inyong kaalaman na ilang gurong tagapagsanay mula sa iba’t ibang paaralang kalahok kabilang ako ang lumapit sa ilan ninyong miyembro para ipaalam na lumabis sa itinakdang bilang ng kalahok ang ikalawang pangkat. Dahil ayon sa mekaniks na ipinadala ninyo sa aming paaralan na pinagbasehan namin ng paglahok ay 15-20 lamang ang bilang ng mag-aaral na pwedeng sumali sa kumpetisyon. Nakalulungkot na hindi n’yo agad ito nasolusyunan nang maaga habang hindi pa ipinahahayag ang resulta. Inantay n’yo pang umalma ang mga galit na manonood matapos ipahayag ang nagsipagwagi.

Paanong hinayaan n’yo pang umakyat ang ikalawang pangkat ng entablado gayong alam n’yo ng sa simula pa lamang ay labis na sila? Hindi ba’t bago ang kumpetisyon ay humingi na kayo on-line ng kumpletong talaan ng kalahok at kanilang gurong tagapagsanay? Sa mga updates ninyo pa sa e-mail ay inilahad n’yo pa sa inyong reminders na “Tanging ang mga istudyanteng nakasulat sa registration form ang siyang papayagang mga kalahok ng iskwelahan, hindi po papayagan ang mga substitute.”? Idagdag pa na bago ang kumpetisyon ay pinakilos pa ninyo ang inyong mga usherettes na bantay ng bawat kalahok na pangkat upang papirmahan sa mga estudyanteng kasali ang kanilang pangalan sa computerized attendance sheet na ginawa ng inyong grupo. At bago magsimula ang kumpetisyon, isa na namang kaanib ng inyong organisayon ang naglahad ng mekaniks sa lahat ng manonood sa tulong ng Power Point Presentation.

Sa aking paniniwala, mali rin ang paunang diskarte na ginawa ninyo na ang lupon pa ng inampalan ang pinagdesiyon n’yo sa problemang ito nang marinig ang ilang reklamo mula sa mga kalabang pangkat matapos magtanghal ang ikalawang kalahok. Ang masama pa, hindi naman nagpaliwanag ang sino man sa inampalan sa lahat ng manonood sa halip ay ipinagpatuloy pa ang kumpetisyon na naging dahilan ng mga batikos at protesta matapos ihayag ang resulta ng mga nagsipagwagi.

Totoong may kalayaan ang mga inampalan sa pagpili ng mga nagsipagwagi dahil subjective naman talaga ang paghuhusga sa anumang kumpetisyong pagkomunikasyon ngunit naunawaan ba ng mga hurado ninyong napili na hindi magiging patas ang laban? Kahit pa sabihing magkakasinggaling ang mga nagtuturo at mga kalahok, walang duda na makalalamang pa rin ang maraming miyembro kaysa kaunti. Una, malakas ang boses ng 23 sa 20. Ikalawa, mas marami rin ang magiging karater at ikatlo, higit na mapupuno at magagamit ng husay ang entablado. Hindi ba’t sa boxing nga eh may weigh-in pa bago ang laban at kinakailangan pang ipakita at idokumento sa ito sa publiko para lamang ipaalam sa kanila na patas ang magiging labanan?

Wala sanang alingasngas sa timpalak kung hindi lamang kayo nagkulang sa pagpapaliwanag sa simula pa lamang. Hindi ‘yung kung kailan na naihayag ang mga nagsipagwagi eh saka pa kayo nagpupumilit sa pagpapaunawa sa mga galit na galit na manonood na hindi na kayo pinakikinggan at nagmamadali nang umalis dahil sa dismaya. Mabilis naman kaming mga guro at tagapagsanay at kausap. Kung hindi n’yo nagawang i-disqualified agad eh sana ay tinanong n’yo kami mga guro at tagapagsanay kung payag pa rin ba kaming makipagtunggali o hindi. Kung payag ang lahat eh di walang sanang problema o alingasngas. Ang nangyari kasi sa pakiramdam namin eh nabalewala ang aming mga protesta na sa aming paniniwala’y pagbabalewala rin ninyo sa aming mga karapatan. Nakalulungkot ito ng todo sapagkat ang paligsahan pa naman ay isinagawa sa isang paaralang radikal pagdating sa karapatan.

Alam kong bata pa kayo at maaring hindi pa bihasa o sanay sa ganitong gawain, kaya't inilalahad ko san inyo ang suliraning ito na sana’y maging panuntunan n’yo sa mga susunod na kumpetisyon kahit hindi na kami sasali pa. Upang sa gayon ay hindi mabawasan ang inyong kredibilidad maging ng magaling na kagawaran at paaralang kumukupkop sa inyo. Lagi ninyong tandaan, ang kredibilidad na ito ang magtuturo sa inyo sa mga dapat ninyong kalagyan bilang mga responsableng mamahayag sa darating na panahon.

Sana'y maunawaan n'yo ako at huwag ipagsambahala ang ganitong suliranin sapagkat malilisya ang sinumang kabataang sasali sa inyong mga patimpalak kapag naulit ang ganitong senaryo. Unawain n'yo rin sana na hindi biro ang pagod, panahon at pera ang ginugugol sa pagsasanay ng mga estudyante.

Kayo ang gumawa ng batas pero kayo rin ang unang sumuway. Ito ba 'yung kaayusan na sinasabi niyo sa mga paalala n'yo sa e-mail? Eh bakit ang gulo ng pagtatapos? Nagtatanong lang!

Lubos na nagpapaunawa,

DENNIS B. LACSAM

"Ang Filipino ay Wikang Panlahat, Ilaw at Lakas sa Tuwid na Landas"

Sa ikalimang beses sa sunud-sunod na taon ay muli na namang nagwagi ang aming paaralan sa APEX Talumpatian na ginanap sa Laguna College noong ika-27 ng Agosto 2011. Bagamat wala ako sa kumpetisyon sapagkat lumahok rin ang aming paaralan sa paligsahan ng Sabayang Pagbigkas ng KawikaADS sa UPLB, natuwa ako sa balitang natanggap na nagpagtagumpayan ng aming mag-aaral na si Kenna Evangelista ng III-Science Curriculum ang kamyonato sa nasabing paligsahan. Narito ang kabuuan ng pyesa na kanyang binigkas na nilikha ng inyong lingkod.

"Ang Filipino ay Wikang Panlahat, Ilaw at Lakas sa Tuwid na Landas"

ni Dennis B. Lacsam

“Inaanyayahan ko kayo ngayon na manumpa sa ating mga sarili, sa sambayanan, walang maiiwan.”

Ito ang mga salitang binitawan ni P-Noy na umalingawngaw sa buong Luneta sa kanyang inagurasyon bilang ikalabinlimang Pangulo ng bansa. Mapithayang paanyaya sa wikang Filipino na humihimok sa buong sambayanan na sabay-sabay na kumilos at magsagawa ng magandang pagbabago para sa tagumpay ng isang bayang patuloy na nagbibigay ng buhay at pag-asa sa kanyang mga mamamayan.

Mga giliw kong tagapakinig, isang pinagpalang hapon sa inyong lahat.

Maliwanag ang paanyaya ng kasalukuyang Pangulo ng bansa sa ating lahat – samahan natin siya sa pagtahak sa tuwid na landas tungo sa isang bagong Pilipinas. Kung saan magwawakas ang pamumunong manhid sa mga daing ng taumbayan at maibabalik ang tadhana ng bawat isang Pilipino sa tamang kalagayan.

Bagamat suntok sa buwan para sa karamihan ang magandang adhikaing ito ni P-Noy, hindi mapasusubalian na tumagos ito sa puso at isip ng sangkapilipinuhan sapagkat malinaw at madamdaming itong binigkas sa Filipino na siyang wikang lunggati ng buong bayan.

Mga kababayan, marapat na maunawaan nating lahat na ang wika ay hindi lamang nagsisilbing simbolo ng ating pagkakakilanlan bilang mga Pilipino. Matibay itong kalasag ng isang bansa para sa kaunlarang pangkabuhayan, pangkapayapaan at pagkakaisa. Kung hahayaan lamang nating gamitin ito sa lahat ng aspeto ng ating buhay bilang mga responsableng Pilipino, hindi malayong maipapahayag natin nang tama ang mga ideya ng ating kaisipan at mapagsasama-sama natin ang ating mga gawa na siyang repleksyon ng ating kultura na pinakadaluyan ng kaalaman. Pakatandaan natin na malaki ang oryentasyon sa ating kultura at ang wikang tatak ng ating pagkalahi ang nagsisilbing mabisang kasangkapan sa pagpapabulas nito. Walang ngayong dahilan upang hindi tayo makabuo ng isang pambansang ideolohiya na magbibigkis sa ating mga Pilipino sapagkat matatanggap natin ang bawat isa sa kani-kanilang indibidwalidad, pagkakatulad at pagkakaiba. At kapag nangyari ito, maiiwasan ang dibisyon at mananaig ang nasyonalismo na ilaw at lakas sa isang tuwid na landas na pinapangarap nating lahat para sa kaunlaran at kabuhayan ng Inang-Bayan.

Mga kaibigan, nasa yugto na tayo ngayon ng tinatawag na Panahon ng Kaalaman o Information Age. Sa ganitong kalagayan, napakahalaga ang pagpapaabot, pagpapalitan at pagpapaunawa ng kaalaman o mga kaisipan upang makamit ang mithiing kaunlaran. Sabi nga ni Propesor Randy David, kailangan nating sanayin ang ating mga sarili na maglulan ng mga produkto ng kamalayan at iba’t ibang kaisipang hango sa maraming kultura. Mahalagang nakikipag-usap ang ating sarili’t katutubong wika sa mga wika ng ibang bansa, sa halip na ipinagwawalang-bahala ito sa maling paniniwala na hindi na ito akma sa makabagong panahon. Kaya’t sa halip na batikusin natin ang mga milyung-milyong kababayan ng bagong henerasyon na hindi kayang mag-Ingles sa mga pandaigdigang websites, social networking sites at blogsites, tulad ng Youtube, Facebook, Twitter, Multiply, blogspot, atbp., dakilain natin silang lahat dahil sa pamamagitan nila patuloy na umuunlad ang panitikang Filipino at nakikilala maging ang kultura ng ating bansa sa buong daigdig. Gayundin papurihan natin ang mga kababayan sa lahat ng panig ng daigdig na patuloy na nagtataguyod at nagsusulong ng mga websites na Filipinung-Filipino tulad ng WikiPilipino na isang bayanihang proyekto ng mga boluntaryong nagmamalasakit sa Pilipinas na naglalayong makabuo ng malawak, malalim, at makabuluhang pintungan ng karunungang magagamit ng bawat isang Pilipino saanmang panig ng mundo siya naroroon. Importanteng ipaalam lamang natin sa mga kababayan nating ito, na kaakibat ng mga pagbabagong ito sa pakikipag-komunikasyon at pagtuklas ng kaalaman ang hangganan at responsibilidad na dapat nilang unawain, intindihin at balikatin bilang mga responsableng mamamayan. Kailangan lang ipaunawa sa bawat isa sa atin na ang tunay na karunungan ay natatamo sa pamamagitan ng pagpapalawak ng kaalaman para sa kabutihang panlahat at hindi para sa kapahamakan ng kapwa, institusyon at mga bansa.

Mga minamahal kong kababayan, sa ayaw man natin o hindi, tayong lahat ay may malaking pananagutan sa bansang ito. Upang higit nating maunawaan ang ating kabuluhan bilang mga responsableng mamamayan, buhayin natin sa ating mga sarili ang kaisipang ikinintal ni Rizal sa El Filibusterismo sa pamamagitan ng mapangaraping kabataan na si Isagani na “Ang buhay na hindi iniukol sa isang dakilang layon, ay tulad sa isang bato na napatapon sa ilang at hindi na napasama sa pagbuo ng isang gusali.” Magnilay tayo, mga kaibigan. Pakalimiin nating lahat na sa pagsasakaturapan ng dakilang mithiin para sa pagtahak sa tuwid na landas ng kaunlaran at karunungan ng ating Inang Bansa, ang wika na kung minsa’y inaaba ng marami, ang siya ring wika na tatanglaw sa kultural na aspekto ng ating mga pagkatao at magtuturo sa mga dapat nating kalagyan sa mga darating na panahon. Panuntunan ito: isabuhay at isadiwa ang pagmamalasakit sa wikang Filipino. Simulan natin ngayon at buhayin ang tunay na Pilipino – sa isip, sa salita at sa gawa.

SPELLBOUND BY PHILANTROPY

To a child barely seven or eight years of age who competes in the San Pablo City Division Spelling Bee Contest, the word PHILANTHROPIST might not be easy to spell out. But if you would ask the child what that particular noun truly means, he can easily give his answer without fluttering an eyelash, for Mrs. Aurea Ticzon–Estiva, the competition’s perennial sponsor since it was launched in 1990 is a living example of the said word that implies benevolent love for humanity by focusing on the quality of life.

Without uncertainty, spelling bee contests encourage students to explore and study the etymology and usage of the English language, to acquire excellence in spelling skills and other educational pursuits and to provide an opportunity to meet and compete with their peers in an atmosphere of fun. However, these stimulating objectives will not be achieved if not for the enormous support given by the people like Mrs. Aurea Ticzon-Estiva.

Though she has led a privileged life in the United States, she has endeavored to step out of her comfort zone into the realm of civic-mindedness and philanthropy as a registered agent of the Seven Lakes Association of Southern California, Los Angeles. Through the years, she continuously gives financial and moral support to the Division of San Pablo City in the annual Division Spelling Bee Competition. Enthralled by the victorious and the beaming smile of triumph in her rousing career, she inspires the students to do their best by motivating them to reach for their biggest aspirations for she truthfully considers that goals are the fuel in the furnace of achievement. Her relentless assistance gives the division the energy and enthusiasm to continue the journey of spelling bee contest in achieving its underlying vision to a much higher perspective.

For sure, Mrs. Aurea Ticzon-Estiva’s altruism will not only delight spelling bee aficionados but will also ignite every single person’s heart to believe that like her, they can also be spellbound by the humanitarian act of philanthropy.

16th San Pablo Cocfestival Street Dancing Music

Pyesta ng Niyog
Composed by Dennis Lacsam
Arranged by Michael Austria
Interprested by Divas of 16th of December Chorale


Drumbeat:

Pyesta... Bayle... San Pablo (2x)


Pyesta ng niyog sa aming lungsod
Buong bayan ay iindayog
Mawiwili sa panonood
Sa kultura ng aming handog

Magsasaya ang buong Pitong Lawa
Pabibilibin ang bisitang madla
Sa palabas na inihanda
Tiyak na mata'y luluwa


Chorus:

Hataw na sa Pyesta ng coco
Halika na't magsayawan tayo
Humataw na't ibigay ng todo
Tanggalin ang hiya't sa tugtog... ay sumabay tayo

Halika na sa Pyesta ng Coco
Namnamin ang sarap ng buko
Handa ng bawat isang San Pableño
Buko pie, coco jam, pancit buko at nata de coco


Pagkatapos ng bayle sa labas
Sa gabi'y may makulay na palabas
Puno ng ingay ang buong plaza
Nagsasaya ang tao sa kalsada

Puno ang tenga ng musika
Ng mga bandang tunog ay masigla
Panay ang sigaw ay hiyawan
Kanya-kanyang gimik at pasiklaban


Repeat Chorus

Pambansang Wika: Matatag na Bansa

(Talumpating kinatha ni G. Dennis Lacsam na binigkas ni Kristine Grace Paras na nagkamit ng Unang Gantimpala sa APEX Talumpatian noong Agosto 2007)


“Upang mabuhay tayo sa kasalukuyang panahon, kailangan natin ng wikang dayuhan ngunit para mabuhay ng habampanahon, kailangan natin ng wikang katutubo na ating pagkakakilanlan.” Isang makatas na pahayag mula sa isang American Indian na magpapatunay sa tunay na kahulugan ng hindi maipagkakailang relasyon ng wika sa buhay ng tao.

Mga giliw kong tagapakinig, isang mapagpalang hapon sa inyong lahat.
Sa narinig n’yong pambungad na pahayag tungkol sa esensiya ng wika bilang sangay ng kultura, hindi mapasusubalian na ang relasyon nito sa ating buhay ay mananatiling magkaugnay. Kung ang wika ang sistema ng simbolo sa tinig at sulat na ginagamit ng tao sa pagpapatalas ng isip at damdamin para makaagapay sa kasalukuyang panahon, kailangan nitong dumanas ng mga pagbabago. Mga pagpababagong tutulong sa pagbulas nito upang makipagtagisan sa anumang wika sa daigdig.

Mga kaibigan, tandaan nating ang Filipino ang wikang hindi lamang sa tabloid at komiks mababasa gaya ng mga likha nina Mars Ravelo, Carlo Caparas at Nerissa Cabral. Matutunghayan din ito sa mga walang kamatayang panitikan tulad ng Noli Me Tangere ni Jose Rizal, Banaag at Sikat ni Lope K. Santos at Isang Dipang Langit ni Amado V. Hernandez, o sa mga tula at nobelang pam-Palanca nina Genoveva Edroza Matute, Rogelio Sikat at Edgar Calabia Samar at sa salin ng mga classics ng pandaigdigang panitikan tulad ng Hamlet ni Shakespeare ni Rolando Tinio. Ito ang wikang hindi lamang nakasulat sa mga polyeto ng mga kandidatong pulitiko at sa patalastas ng mga produkto. Ito rin ang wika sa mga aklat na nagbibigay-kahulugan sa esensiya ng katarungan, kabuhayan, batas at pamamahala. Ito ang wikang hindi lamang nagpapahayag ng lahat ng damdadamin gaya ng tindi ng pag-ibig, silakbo ng galit, simbuyo ng tuwa at pait ng lungkot. Ito rin ang wikang nakapagpapaliwanag maging ng pinakamaliit na detalye ng paggalaw ng atom at pag-expand ng universe. Sa maikling salita, ito ang wikang namumukod na katangian, kaakuhan, at kabansaan ng mga mamamayan ng Pilipinas.

Ang labanan ng Filipino at iba pang wika sa daigdig ay mananatiling walang katapusan. Unawain natin na bahagi ng anumang kultura sa daigdig ang panghihiram. Na ang wika bilang isa sa mga sangay nito ay kailangan ding dumanas ng mga pagbabago. Alalahanin nating walang wika sa daigdig ang nabuhay na hindi naramyuhan ng iba pang wika. Huwag nating hayaang masadlak ang Filipino sa tadhana ng mga wikang Ameridian tulad ng Quecha at Guarani na ngayo’y naghihingalo sapagkat hindi nakaagapay sa mga iba pang wika sa daigdig na patuloy na nakikipagtagisan sa Internet sa panahong ito ng World Wide Web. Iyan ang mas malalim na dahilan kung bakit kailangang payabungin natin ang wikang pambansa sa lahat ng aspeto ng buhay.

Mga kaibigan, mapagpupunan lamang natin ang kakulangan natin sa ating wika sa pamamagitan nang pagpapaunlad at pagpapabulas nito sa paggamit sa anumang larangan. Pakatandaan natin na tayo mismo ang kultura at ang wikang Filipino ang ating daigdig. At habang pinagyayaman natin ang ating wika at kultura ay nag-iibayo ang pagtingin natin sa ating mga pagkatao at nabubuo ang tinatawag na lunggati. Ang lunggating ito ang patuloy na huhubog sa kultural na aspekto ng ating mga pagkatao bilang Pilipino at magtuturo sa mga dapat nating kalagyan sa mga darating na panahon. Kaya’t dakilain nating lahat hindi lang ang walumpung milyong Pilipino sa buong kapuluan na nagsasalita ng wikang pambansa maging ang kababayan natin sa Amerika, Canada, Middle East, Australia, Asya at Europa, at iba pang panig ng mundo na gumagamit ng wika na ating pagkakakilanlan. Papurihan natin ang mga guro na nagtuturo ng Filipino at palakpakan natin ang mga banyaga na marunong magsalita o kaya’y nag-aaral ng ating wika. At higit sa lahat, kilalanin natin ang mga natatanging kababayan na patuloy na nagtataguyod at nagsusulong ng mga websites na Filipinung-Filipino sa Internet dahil sa pamamagitan nila nakaagapay ang ating wikang pambansa sa iba pang wika sa daigdig.

Mga minamahal kong tagapakinig, totoong malaki ang ginagampanan ng wika sa paghubog ng isang matatag na republika sapagkat malinaw na pinatutunayan nito na malakas ang pagkakaisa ng isang bansa kung may isang wika sapagkat sa pamamagitan nito, nagkakaunawaan ang mga mamamayan, lumalakas ang panitikan at patuloy na yumayabong ang kultura. Hindi marapat na maging sanhi ito ng ating pagkalito na sa kalauna’y maging pag-iwas sa paggamit rito. Alalahanin nating buhay ang wikang Filipino. Hindi ito isang bagay na nakasuspinde sa kawalan. Tandaan natin na sa pagbabago ng ortograpiya, yumayaman, lumalago, umuunlad, at nakaaangkop ang ating wika sa tawag ng panahon.

Ang katatagan ng isang bansa pakalimiin natin ay hindi lamang nakasalig sa wika na kanyang pagkakakilanlan bagkus ay sa kanyang mga responsableng mamamayan. Responsableng gamitin natin sa lahat ng aspeto ng ating buhay ang wikang salamin ng ating pagkalahi. Alalahanin natin ang sinabi ni Propesor Randy David na “Walang wikang umuunlad kung hindi ito naisusulat at nababasa at kung hindi ito sinasanay na maglulan ng mga produkto ng kamalayan at iba’t ibang kaisipang hango sa maraming kultura.” Kailangang makipag-usap ang ating sarili’t katutubong wika sa mga wika ng ibang bansa, sa halip na isantabi ito, sa maling pag-aakalang hindi na ito angkop sa bagong panahon. Sa gayon, tayo bilang isang bansa ay mabilis nang makakikilos tungo sa higit na intelektuwalisasyon at siyentipikasyon ng Filipino, ang ating tunay na wikang pambansa, na siyang ating intelektwal na kaakuhan.

“Sa Pangagalaga sa Wika at Kalikasan, Wagas na Pagmamahal Talagang Kailangan”

ni Dennis Lacsam


Matuling dumating ang pinangangambahan
Sinasaklot ng lagim itong kalikasan
Parang wikang pinagwaswasan ng kolonyal na kaisipan
Na matapos pakinabangan ay binalewala lamang.

Walang abog
Saganang bundok ay tinupok
mga punong malabay ay sinunog
Ginawang uling na panggatong
Sa maingay na makinarya na patuloy sa pagyabong

Walang habas
Kagubatan ay tinabas
Hinukay… pinatag… nilagas
Upang pamugaran at gawing sugalan ng mga ahas

Walang awa
Nilason itong dagat maging ilog at ang sapa
Dinamitang mapamuksa... nanalanta…
Lahat ng buhay kinawawa.

Walang humpay
Hangin naming nilalanghap unti-unting pinapatay
Maging anghel na walang malay
Sa sinapupunan ng isang nanay
Namimeligrong makasalba… isang paa ay nasa hukay.

Kayo nga, kayo ang magiting na ninunong pabaya’t sukaban
Na tanging dahilan nitong katampalasan
Kung bakit itong aming Inang Kalikasan
Ngayo’y nananaghoy, nagngangalit, at nagbabadya ng libong dusa’t kapighatian.

Umaalingawngaw ang tinig ni Baylen… nanunumbat… nang-uusig…

Ito ba ang lupang aming aangkinin
Na tira-tirahan ng apoy at talim?
Ito ba ang manang aming bubungkalin
Na sambuntong abo at nangangag libing?


Ito ba ang mundong hinila kung saan
Ng gulong ng inyong hidwang kaunlaran?
Ito ba ang bunga ng sining mo’t agham?
Ito ba ang aking manang kalinangan?

Iyan ba ang parang at iyan ang bundok
Na aming daratnang uling na at tuod?
Iyan ba ang wakas ng layon ng Diyos
Na ang unang tao ay abutan ng dulos?

Iyan ba ang bukid na walang naimbak
Kundi mga bungo ng mga kaanak?
Binaog ng inyong punlong makamandag
At wala ni damo na diya’y mag-ugat?

Kahubdan at gutom, isipang salanta,
Bigong pananalig at pag-asang giba:
Ito ba ang aming manang mapapala
Na labi ng inyong taniman at sumpa?

Sa sumbat ng mga inapo at lahing susunod sa inyo, ano ang isasagot n’yo?

Wikang Filipino’y gamiting instrumento
Palaganapin ang kamalayan sa mga pagbabago
Huwag hayaang maging mangmang ang isip ng isang tao
At maging hirati na lamang sa gawang makamundo

Itong wika’t kalikasa’y mananatiling magkaugnay
Bahagi ito ng kulturang sa atin ay gumagabay
Kalingain ng pag-ibig, pangalagaan nang buong-husay
Kasaganaan nito’y laging nasa mabunyi nating kamay.

Wika’t kalikasan mahalin at pangalagaan
Maningning itong biyaya ng Maykapal sa ating bayan.

15th Coco Festival Street Dancing Music

Indayog sa Pyesta ng Niyog
Composed by Dennis B. Lacsam
Arranged by Michael Austria
Interpreted by Leah Marie Hernandez


Bayle sa kalye ang buong Pitong Lawa
Nagpupugay sa D’yos na dakila
Nagkaloob ng niyog na biyaya
Puno ng buhay sa ‘sang nilikha

Imbay ng galaw ay sadyang masaya
Kulay ng suot ay pinasigla
Talagang nilikha bilang pampagana
Sa matang uhaw sa magaganda

Chorus:

Magsaya’t magyugyugan sa kalye
Sumabay sa mga nagbabayle
Kembot na’t padyak at makisali
Sa naiibang pistang kawili-wili

Hataw na sa sayaw sa kalsada
Sabayan ng indak ang trumpeta
Payabungin itong Mardi Gras
Kultura ng San Pablong naiiba


Harurot ng jeep ng gawang San Pablo
Tunog sa tenga’y nakakaengganyo
Disenyong makulay, pang-akit sa turismo
Kapag sumakay ay hindi ka kabado

Kung papasyalan itong aming bayan
Sagana sa yaman na pupuntahan
Magiliw ang tao at nagmamahalan
Nagkakaisa at nagtutulungan

Repeat Chorus 2x

Sumigaw at humataw ng todo
Makiindayog sa pyesta ng coco
Natatanging sayang San Pableño
Coco-Festival ng San Pablo

Repeat 3x



(Repeat the Chorus 3rd stanza 2x)


CODA

Coco Festival (4x)

….. ng San Pablo

My Name's Etimology

Baby names info for Dennis:

* Gender: a boy name
* Syllables: 2
* # of Characters: 6
* Pronunciation: DEN-nis

Alternate Forms/Spellings:

* We currently have no alternate spellings of the name Dennis, but we are constantly updating our records!

Common Nicknames:

* Denny

Unintended Nicknames:

* None on record - but make sure the combination of first name and last name do not produce an unintended nickname!

Baby Names Popularity:

* As baby boy name in the U.S.: the 317th most popular name

* See the popularity of the baby name Dennis in the U.S.. Other countries: The name Dennis also used in other countries.

See the popularity of the baby name Dennis in other countries.

Products personalized with the name Dennis:

* Baby Baseball cards - complete with Dennis's name and photo!
* Personalized Toy Boxes - to store Dennis's baby toys.

Dawn of the New Era

“Towards a Philippine Statistics System Responsive to Emerging National and Global Challenges”

by Dennis Lacsam



“In ancient times, they had no statistics so they had to fall back on lies.”

Deeply assessing this verbatim pronouncement by the noted Canadian economist, writer and humorist Stephen Leacock, made me realize this bewildering thought. If there was no impeccable method for making wise decision in the face of doubt and ambiguity in the olden period, how did the early forms of government combat their problems effectively like perpetual poverty, rapid population growth, heinous crimes, and deteriorated or impoverished general welfare of the people?

Respected members of the panel of judges, fellow participants, coaches, friends, ladies and gentlemen, a pleasant morning to all of you.

I started with a remarkable analysis for I want all of you to feel how complicated life then without statistics. Just imagine if that same old fabricated routine of reasoning would be applied as a resolution in the major problems of the different sectors of our society today, without certainty, life would be filled with immeasurable confusions and complexities that may lead to the country’s economic, social, psychological, biological, physical, and political mayhem and stagnation.

Friends, for many years, statistics has been an indispensable tool for nation building. More than being a branch of mathematics concerned with collecting and interpreting data, it is now widely applicable to an extensive range of academic disciplines including natural and social sciences, government, and business. Because of its dynamism, it is therefore important to note its significance to the overall well-being of the people in the world.

In the Philippine scene, the National Statistics Office is responsible for producing and providing quality statistical and civil registration products and services. Being the major statistical agency of the government, its vital role is to make use of numerical facts effectively relating to groups of individuals or experiments. In coordination with the Commonwealth Act No. 591 where the Bureau of Census and statistics was created, its powers, functions, and duties include compiling and classifying all statistical data and information and publishing the same for the use of the government and the people, preparing for and undertaking all censuses of population, agriculture, industry and commerce, and conducting investigations and studies of social and economic problems and conditions.

Friends, although we have a strong organization that monitors and compiles various numerical public products and services, it is imperative that we must expand the horizons of our statistical system to be responsive to the emerging national and global challenges. The benevolent support of different organizations, whether government or non-government, that conduct their own surveys and market researches to be of service to the people is an indispensable act to alleviate tribulations and confusions in upgrading the quality and standard of the statistics in the country.

Ladies and gentlemen, in order to improve all of these works, we need to be confident about our statistical system by focusing to a more comprehensive, innovative, and forward-looking census and survey strategies that aim to reduce poverty, stimulate local investments and job creations and enhance individual, different group and institution’s empowerment. Likewise, we need knowledgeable and skillful statisticians whose expertise would not exclusively be devoted in thinking inventive methodologies for the statistical system but in envisioning on how they could become a catalyst of change for the country’s progress. They must always put in mind that a slight misuse of statistics can produce serious errors in description and interpretation that can lead to demoralizing, damaging and devastating decision errors to the various sectors of our society. And if these things happen, the statistical system which is a primary tool for nation building, with its emphasis on unity and solidarity would be in extreme jeopardy.

But friends, the propensity to innovate the effectiveness of our statistical system is essentially a function of factors relating to the roles of the state and the people. This can only be achieved if everyone realizes that statistics is profoundly connected to our human survival and plays an important role in our lives. Let us all remember that we, as citizens of this nation have different roles to fulfill as responsible members to the community. Let us involve ourselves in census and survey activities by actively participating in the endeavors of the statistical system to have an accurate, precise, and efficient analysis for the country’s growth and progress. Let us not be like those people who close their doors or let their dogs chased or hound census and survey’s emissaries resulting to inexact, fraudulent and reliable data and records.

As I end my speech today, let me express to you the same words of encouragement that distinguished John F. Kennedy summoned in his inaugural address as former United States President in January of 1961 – “Do not ask what your country can do for you… ask what you can do for your country!” These sympathetic words call to action, it triggered an urgent response – a change of attitude from unhelpful to hopeful, a spirit of shared interest and selflessness that can make us feel like all citizens boarded together in a single ship of state paddling towards a Philippine Statistics System responsive to emerging national and global challenges.

Kalan-Banga Festival Song 2009

-->

Iba’t iba ang paraan kung paano ipinakikilala ng mga mamamayan ang kanilang sariling bayan sapagkat ito ang palatandaang nag-uugnay ng kanilang lunggati sa kanilang lupang tinubuan.

Sa pagpapasinaya ng kauna-unahang Kalan-Banga Festival ng Calamba, kasabay na ilulunsad ng lungsod ang isang masiglang awit ng papuri at pagdakila na kikilala hindi lang sa makulay na kultura ng mga Calambeño bagkus ay sa natatanging lipi na kanilang pinagmulan na siyang pundasyon ng bayan sa pagsulong sa hinaharap.

Sa pagtutulungan ng tourism officer ng Calamba na si Dr. Virgilio R. Lazaga at ng kompositor na si Dennis B. Lacsam, mabusising idinetalye sa titik ng awitin ang mayaman at naiibang kakanyahan ng Calamba sa iba’t ibang aspeto ng buhay. Isinaad rin sa titik ang mga katangi-tanging ugaling Pilipino na likas sa sa bawat isang mamamayan ng Calamba na kumikilala at nagpapahalaga sa kapwa, sa bayan, sa kalikasan at sa dakilang lumikha. At upang pagyamanin ang turismo, inilahad rin sa titik ng awit na ang Calamba ay kanlungan ng mga likas na yaman na siyang itinuturing na bukal ng kayamanan ng buong lalawigan ng Laguna.

Sinadya rin ng kompositor at nag-areglo ng awit na si G. Michael O. Austria na pasiglahin at gawing mabilis na matandaan ang melodiya ng kanta upang agad na tumimo sa isip ng sinumang Calambeño ang diwa ng awit nang sa ganoon ay mabuhay sa kanyang katauhan ang pagmamalaki na nilikha ng kanyang bayan at iniidolong bayani. At upang mabuhay ang awit na siya ring gagamiting pyesa sa gaganaping sa kauna-unahang Kalan-Banga Street Dancing Festival, pinagsama-sama sa pambihirang areglo ang iba’t ibang masisigla at masasayang tunog na sumasagisag sa kultura at modernisasyon ng lunsod upang makadagdag sa enerhiya ng mga Calambeño na magdiriwang at magsasayawan sa kalye.

At upang bigyang buhay ang awitin napili si G. John Arlan D. Manalo sapagkat bukod sa magandang tinig kinakatawan ng mang-aawit ang mga katangian ng isang tunay na Calambeño na maginoo, magiliw, may pagpapakumbaba at nagpapahalaga sa nayonalismo.

Kalan-Banga Festival Song 2009

Lyrics and Melody: Dennis B. Lacsam

Arranger: Michael O. Austria

Interpreter: John Arlan D. Manalo

Lupang tinubuan, pinagpala ng kalikasan

Inambunan ng yaman, Calamba naming bayan

Hinubog ang talino ng bawat Calambeño

Nilikhang maka-Diyos, makabaya’t makatao

Bayang sinilangan ng bayaning pilipino

Pagyayamanin namin upang maging progresibo

Pilit ikikintal sa bawat isang tao

Ugaling matapat, marangal at disiplinado

Chorus

Mabuhay ang Calamba, Sulong kalan-banga

Bayang hinahangaan, liping dinarakila

Mabuhay ang Calamba, Yabong kalan-banga

Yaman ng Laguna at nitong bansa.

(Repeat Chorus)

Sagana sa tubig at kabundukan

Bukal ng kayamanan ng buong lalawigan

Masarap na pagkain ang iyong matitikman

Kaygandang mamasyal maraming kang pupuntahan

Calambeño’y maginoo at laging masaya

Sa lahat ng bisita magalang at nakatawa

Nagpapahalaga sa edukasyon at sa kultura

Na s’yang pundasyon ng aming pagkakaisa

(Repeat Chorus 3X)

Kalay, Ang Batang Ayaw Magsuklay

Akdang sinulat ni Kirby Sediño, IV-B na nagwagi ng Unang Gantimpala sa Pansilid na Paligsahan sa Pagkatha ng Maikling Kwento.
Nalathala sa Ang Laurel, Ang Opisyal na Pahayagan ng Col. Dizon MNHS



Si Kalay ang anak ng mag-asawang Mang Karlo at Aling Melay. Trabaho ni Mang Karlo ang paggawa ng suklay habang ang kanya namang asawa ang nagbebenta ng mga ito sa bayan.

Dahil babae at nag-iisang anak, espesyal at iba’t ibang mga suklay ang ginagawa ni Mang Karlo kay Kalay – kakaiba sa ipinagbibili ng kanyang asawa. Ngunit kahit kailan ay hindi man lamang natutunan ng kanyang anak na gamitin ang mga ito. Ginawa na ni Aling Melay ang lahat upang paalalahanan ang anak sa kahalagahan ng pagsusuklay ngunit nauuwi lamang sa wala ang kanyang mga tagubilin.

Nang walong taon na si Kalay, kakaibang suklay ang ginawa ni Mang Karlo sa kanyang anak bilang regalo. Nilagyan niya ito ng makukulay na sihay at malilit na kabibe na nasimot niya sa tabing dagat. Ibinalot pa ito ng kanyang asawa at nilagyan ng laso bago ibigay sa anak. Ngunit ng matanggap ito ni Kalay ay parang balewala lamang. Katulad ng iba pa niyang suklay ay hindi niya ito ginamit.

Isang araw, naglalaro si Kalay nang lapitan siya ng isang bata, “Hoy, Kalay! Bakit magulo ang buhok mo? Mukha kang bruha! Ha.Ha.Ha.”

“Wala kang pakialam!” tugon ni Kalay sa bata.

Isang araw ay pinipilit ni Aling Melay na suklayan si Kalay ng suklay na kaloob dito noong kanyang kaarawan. Dahil dito nagalit si Kalay. Ayaw na ayaw n’ya kasi na pinakikialaman ang kanyang buhok. Pumalag siya at tumakbo papalayo. Nang mapansing naiwang nakasabit sa kanyang magulong buhok ang suklay, hinablot niya ito at itinapon.

Hindi umuwi si Kalay sa kanila. Nagpalipas siya ng ilang oras sa isang abandonadong bahay. Laking gulat niya ng makita roon ang suklay na kanyang itinapon. Pupulutin n’ya sana ito nang bigla itong nagliwanag at nag-anyong mangkukulam. Galit itong lumapit sa kanya at sinabing, “Dahil sa ayaw mong magsuklay, ito ang nararapat sa iyo!” Nagtatakbo si Kalay habang humihingi ng saklolo “Huwag po!”

Bigla na lang nagising si Kalay. Nakatulugan pala niya ang pagmumukmok sa abandonadong bahay. “Buti na lang at panaginip lang pala ang lahat. Natakot ako roon ah! Makauwi na nga at baka hinahanap na ako nina Inay”

Umuwi na si Kalay sa kanilang bahay at humingi ng tawad sa kanyang mga magulang. Niyapos ni Aling Melay ang anak at hinaplos ang buhok nito na hindi napansing humaba na kaysa dati.


Nang nakahiga na si Kalay upang matulog ay biglang nagpakita sa kanya ang mangkukulam sa kanyang panaginip.

“Ikaw yung nakita ko kanina ah! Akala ko’y hindi ka totoo sa aking panaginip” sabi ni Kalay.
“Oo, ako nga!” ang pagalit na sagot ng mangkukulam.

Natakot si Kalay kayat nagtalukbong siya ng kumot. Sa isang iglap ay naglaho ang mangkukulam. Hindi na makatulog si Kalay sa sobrang takot kaya tumabi ito sa kanyang mga magulang.

Kinaumagahan, nagulat ang kanyang mga magulang nang makita ang buhok ni Kalay na sayad na sa lupa.

“Anong nangyari sa buhok mo anak, bakit biglang humaba?” tanong ni Aling Melay

Umiiyak na sumagot si Kalay, “Hindi ko po alam Inay, natatakot po ako.”

Umisip ng paraan ang ama ni Kalay. Agad na kinuha ang gunting at ginupit nito ang mahabang buhok ng anak. Sa halip na umikli ay lalo pa itong humaba na lalong ikinaiyak ni Kalay.

Dahil sa pangyayari, napilitang isangguni ng mag-asawa ang kalagayan ni Kalay sa isang albularyo. Ipinatawas (paraan ng mga albularyo upang malaman kung ano ang sakit ng nagpapagamot) nila ang anak upang malaman kung ano ang tunay na nangyari.

“Misis, nakulam ho ang anak n’yo. Nagalit ang mangkukulam na natamaan sa itinapong suklay ng inyong anak. Ang tanging paraan para gumalingsiya ay ang bawiin sa mangkukulam ang itinapong gamit at ipagamit ito sa kanya sa lahat ng pagkakataon.” ang sabi ng albularyo.

Nag-usal ng salitang Latin ang albularyo at tinawag ang pangalan ng mangkukulam. Agad itong lumitaw. Bagamat gulat ang mga magulang ni Kalay sa mga pangyayari ay nakiusap ang mga ito na ibalik ang suklay na itinapon ng kanilang anak. Hindi pumayag ang mangkukulam. Sa halip ay pinalago at pinapulupot pa niya ang buhok ni Kalay sa buong katawan. Humahagulhol na nagmamakaawa si Kalay sa mangkukulam.

“Kung mangangako ka na araw-araw ay magsusuklay at mag-aayos ng sarili, isasauli ko sa iyo ang suklay na makapagpapabalik sa normal mong anyo.”

Agad na nangako si Kalay na susundin ang kagustuhan ng mangkukulam. Magsusuklay na siya at pipiliting maging malinis sa lahat ng pagkakataon. Dahil sa narinig ng mangkukulam, ibinalik nito kay Kalay ang suklay na no’oy hindi na makita dahil balot na balot na ng mahabang buhok ang kanyang buong katawan.

Pagkaabot na pagkaabot ng mangkukulam ng suklay ay agad itong ginamit ni Aling Melay sa buhok ng anak. Habang sinusuklay niya ang buhok ni Kalay ay unti-unting bumabalik ito sa dati.

Mula noon ay hindi na nila nakikita si Kalay na gulo-gulo at sabit-sabit ang buhok. Natutunan na ni Kalay ang kahalagahan ng kaayusan at kalinisan hindi lang sa buhok maging sa buong katawan.

Photo Essay

Sa lahat ng IV-B,

Brutal ang kapinsalaan na nilikha ng Bagyong Ondoy sa buong Luzon partikular sa Kamaynilaan. Hindi birong buhay, ari-arian at kabuhayan ang winasak nito. Hindi na kailangan pa sigurong sabihin na maaring ganti na ito ni Inang kalikasan sa ating mga tao sapagkat hindi maikakaila ang ginagawa ng marami sa atin na paglapastangan sa kanya.

Bilang mag-aaral, mahalaga na bukas ang inyong kamalayan sa nangyayari sa ating paligid dahil higit sa lahat kabilang kayo sa mundong ating ginagalawan na marahil ay humihingi ng katarungan dahil sa ating mga pagkukulang at kapabayaan.

Bilang gawain, nais kong lumikha kayo ng isang "photo essay" na magpapakita, maglalarawan at magpapatibay kung paano tayo makababawi sa kalikasang patuloy na kumakalinga at nagbibigay sa atin ng buhay.


Narito ang mga pamantayang inyong susundin:

• Ang "photo essay" ay kinakailangang gawin sa kalahating Manila Paper
• 5-7 larawan na ginupit mula sa mga pahayagan o magazine ang kinakailangang ilagay sa photo essay. Ang mga larawan ay kinakailangang may kulay, malinaw at naghahatid ng mensahe tungkol sa mga dapat nating gawin bilang ganti sa pag-aaruga sa atin ng Inang Kalikasan.
• Bukod sa mga larawan, kinakailangan lumikha rin ng isang sanaysay na hindi lalampas sa dalawandaang salita (100) na akma sa mga napiling larawan at temang "Kabataan: Pag-asa ng Inang Kalikasan"
  
• Kinakailangang ayusin ang mga larawan at sanaysay sa paraang presentable sa sinumang makakakita nito. Bagamat isusulat kamay ang sanaysay, gawing printed (may upper at lower case) , malinaw at malaki ang sukat nito upang mabasa nang maayos kapag naidikit na sa pader o sa pisara para sa pagmamarka.
• Lagyan ng pamagat ang gagawing photo essay. Kinakailangang sa pamagat pa lamang ay lumutang na agad ang kaisipan. Hindi maaaring gamiting pamagat ang temang "Kabataan: Pag-asa ng Inang Kalikasan"
• Gamit ang itim na ballpen, Ilagay sa pinakasulok na kanang bahagi ang pangalan ng gumawa.
• Kinakailangang maipasa ang photo essat sa Miyerkules (Oktubre 7 sa oras ng Filipino)
• Ang sinumang estudyante na hindi makapagpapasa ng gawain sa tamang oras ay gagawa ng 5 photo essays na gagawin lamang niya sa loob ng isang araw.
  
• Kinakailangang magpasa rin ang bawat isang estudyente ng isang 4X6 index card kung saan nakalagay ang pangalan, pamagat ng kanyang photo essay at ang pamantayan sa pagmamarka na nakasulat sa isang talahanayan (table)

Pamantayan sa Pagmamarka

30% - Larawan (linaw, ganda ng kuha, kaisipan)
30% - Sanaysay (kaisipan, kaugnayan sa paksa,
30% - Lay-out (ganda ng sulat, paghahanay ng larawan)
5% - Pamagat (hikayat sa babasa, kaugnayan sa paksa)
____
95%





Hangad ko ang iyong pagiging malikhain sa proyektong ito para sa ating naghihingalong mundo.!